0 Matvarekjedene

AKA  Hisorikk.

Den første AKA butikken i Gol finn ein ved Heslabrua. Eidsgaard Matsenter avvikla i 1989. Same året flytta AKA inn i bygget. Der vart dei verande til november 1994. Då flytta dei til LK- senteret. AKA avvikla foretninga i Gol 2001. Eigedomsselskapet AKA eig Sentrumsvegen 35 i Gol.


Rema 1000 Historikk. 
I 2008 tok Rema 1000 over butikklokala til Lidl i Gol. Rema hadde også butikk i Kremmartunet frå 2015 til og med  2019.

Coop Norge Historikk. Coop kjeder.
I Gol vart det stifta samvirkeforening i mars 1920. I mars 1929 flytta laget inn i eit tidsmessig forretningsbygg ved Stasjonsbrua. Her heldt samvirkeleget til fram til mars 1997 då dei flytta inn i Kremmartunet. Mega held til i Kremmartunet til 2012. Men COOP har vore ved Heslabrua tidlegare. Rimi  flytta inn hos Eidsgaard i 1995. Rimi vart ICA matsenter. ICA eigar Coop, la ned Matkroken 31. januar 2016.  Så kom nybygget i 2017 som Coop Extra leiger av Eidsgaard. 


KIWI Først etablert: Kiwi (stilisert som KIWI) er en norsk dagligvarekjede som ble startet i Hokksund i 1979. Starta som sjølvstendig kjede, seinare ein del av NorgesGruppen. Vaks kraftig frå 1990-talet og blei leiande lågpriskjede. KIWI er ein av dei mest solide lågprissegmenta innanfor NorgesGruppen med ein stor del av marknaden (~22,5 %).


I Gol finn ein KIWI i lokala til Bjørnebråten Matsenter, Sentrumsvegen 96. 1994 kunne ein lese denne annonsa som kunngjer at alle Rimibutikkar skal frå 5. september skifta namn til KIWI. Kjeda har sidan 1996 hatt ynskje om å etablera seg på Vikojordet, men fekk seinast 2021 eit nei.




 Rimi (Noreg) Startår: 1977, grunnlagt av Stein Erik Hagen som “Rimi 500”. Wikipedia Status: Kjeda vart avvikla i Noreg kring 2015–2016 etter oppkjøp og omprofilering til andre butikkonsept. Nyheter på Engelsk


Joker Etter omprofilering/ny namnbruk: 1997 då lokale butikkar blei samla og kalla Joker under NorgesGruppen. Wikipedia

Matkroken Opphav og vidare utvikling: Matkroken har røter i mindre nærbutikkar under ICA Norge, og konseptet var ein del av ICA sitt butikknett før det blei kjøpt opp av Coop Norge omkring 2014–2015 og integrert i Coops portefølje. Wikipedia

Det finst ikkje ei enkelt standardisert “grunnleggingsdato” for Matkroken som ein eigen kjede slik som dei andre, fordi det har vore ein del av ulike organisasjonar gjennom åra (først ICA, seinare Coop). Wikipedia

🇳🇴 Dei største dagligvarekjede-aktørane i Norge

🥇 NorgesGruppen ASA Etablert som konsern: ca. 1994 (med røter tilbake til grossistverksemd frå 1800-talet) Wikipedia+1
Hovedkjeder: KIWI, Meny, Spar/Eurospar, Joker, Nærbutikken, m.fl. Store norske leksikon+1

Utvikling:

Vaks frå ein samling uavhengige butikkar og grossistorganisasjonar til Norges største dagligvarekonsern. NorgesGruppen
Sterk marknadsposisjon: dominans i daglegvaremarknaden med eit breitt kjedeutval. Store norske leksikon
Kjeder dekker ulike segment: frå lågpriskonsept (KIWI) til fullservice-supermarknad (Meny) og små nærbutikkformat (Joker). NorgesGruppen

Endringar over tid:

Konsolidering av lokale butikkar under felles kjedekonsept. NorgesGruppen
Vekst i marknadsandel og ekspansjon gjennom oppkjøp og samarbeid. NorgesGruppen
Ny satsing på beredskapsbutikker i 2020-åra med samarbeid med myndigheiter. Stavanger Aftenblad

🛍️ Bunnpris

Starta: 1981 som lågpriskonsept i Trondheim Wikipedia
Eigar: I.K. Lykke AS (familieeigd) Wikipedia

Utvikling:

Fokus på lågpris og lokal nærbutikk-utbreiing. Wikipedia
Har hatt vekst over fleire tiår, særleg sidan tidleg 2000-tal. Wikipedia

🏪 Joker

Etablert med namn som kjede: 1997 (omprofilering av lokale småbutikkar) Wikipedia
Del av: NorgesGruppen sine kjeder Store norske leksikon

Utvikling:

Små nærbutikkformat med lange opningstider, mål om lokal nærleik. Wikipedia
Har ei større satsing på nærbutikksegmentet og fleksible opningstider (sundagsopning). Wikipedia

📊 Hovudtrekk i utviklinga i dagligvaremarknaden

Konsolidering og dominans

Marknaden er sterkt konsentrert: tre store aktørar – NorgesGruppen, Coop og Rema 1000 – står for nesten all daglegvareomsetning i Norge, med Bunnpris som mindre aktør. Grokipedia
Dette har ført til høge etableringshindringar for nye kjempar og færre uavhengige kjeder over tid. NHH

Format- og konkurranseutvikling

Discountformat (Rema 1000 og KIWI) har dominert marknadsvekst sidan 1980-/90-talet. Life in Norway
Fullservicetilbodet (Meny, Coop Mega) tilbyd meir sortiment og ferskvarer. Store norske leksikon
Nærbutikker og småformat (Joker, Coop Marked) har auka for å dekke lokalt behov. Store norske leksikon

Marknadspåverknad og konkurranse

Konkurransetilsynet har dei siste åra vurdert praksis som prisovervaking og samarbeid mellom dei største kjedene – og ilegg bøter for konkurranseregulering. Reuters
Sterk prisdynamikk og lignande prisnivå blant kjedene er resultat av dette. Aftenposten

Om du vil, kan eg også lage tidslinje med nøkkelår for kvar kjede eller ei tabell som samanliknar marknadsandelar og butikk-tal over tid – er det ønskje ditt?

Flott 👍 Her er ei oversiktleg tidslinje i tabellform over dei viktigaste matvarekjedene i Noreg, med oppstart, eigarskap og sentrale endringar over tid.

📅 Tidslinje – matvarekjedene i Noreg

Kjede / konsern	Start / opphav	Viktige endringar og utvikling
Coop (NKL)	1906	Starta som forbrukarsamvirke. Mange små, lokale samvirkelag. Frå 1990-talet: sterkare sentralisering, felles profil og kjedestruktur. Nye konsept som Extra og Obs!.
NorgesGruppen	1994 (konsern)	Bygd på eldre grossist- og kjøpmannsmiljø (ASKO m.fl.). Samla mange kjeder under eitt konsern. Utvikla tydeleg segmentering: KIWI (lågpris), Meny (fullsortiment), Joker (nærbutikk).
Rema 1000	1979	Starta som lågpriskjede i Trondheim. Rask ekspansjon på 1980–90-talet. Held fast på enkelt konsept med få varer og låg pris, men med gradvis større sortiment.
Bunnpris	1981	Starta som lågpriskjede. Har vore mindre enn dei tre store, men stabil aktør. Fleire nærbutikkar og samarbeid med lokale aktørar.
KIWI	1979	Starta som sjølvstendig kjede, seinare ein del av NorgesGruppen. Vaks kraftig frå 1990-talet og blei leiande lågpriskjede.
Meny	2002	Sammenslåing av fleire supermarknad-konsept (Ultra, ICA Supermarked m.fl.). Profilert som kvalitets- og fullsortimentsbutikk.
Joker	1997	Omprofilering av små nærbutikkar. Fokus på lange opningstider, små lokalsamfunn og søndagsopne butikkar.
Obs!	1967	Coop sitt hypermarknad-konsept. Utvida frå reine varehus til kombinasjon av daglegvarer og faghandel.
Coop Extra	2006	Nytt lågpriskonsept frå Coop for å møte konkurransen frå KIWI og Rema 1000. Har hatt sterk vekst.

🔄 Overordna utviklingstrekk

Frå mange små butikkar → få store kjeder

Tidleg 1900-tal: mange lokale og uavhengige butikkar
I dag: tre dominerande aktørar (NorgesGruppen, Coop, Rema 1000)

Tydelegare butikkformat

Lågpris: KIWI, Rema 1000, Coop Extra
Fullsortiment: Meny, Coop Mega
Nærbutikk: Joker, Coop Marked, Matkroken

Meir sentralisering

Felles innkjøp, logistikk og prisstrategiar
Mindre lokalt handlingsrom for enkeltbutikkar

📌 Kort oppsummering

Norsk daglegvarehandel har gått frå lokal handel til sterkt konsentrert kjedemarknad
Lågpriskonsept har drive mesteparten av veksten sidan 1990-talet
Coop skil seg ut ved å vere eigd av kundane

Om du vil, kan eg:

lage ein enkel tidslinje-graf (år for år)
samanlikne marknadsdelar i dag
eller skrive dette om til skuleoppgåve-tekst (t.d. ungdomsskule/VGS)

Berre sei ifrå 😊

Her er ei oversiktleg tabell som samanliknar marknadsdelar for dei største daglegvarekjedene i Norge i 2022–2023 (tradisjonell butikkomsetning), pluss litt konkurranseutvikling:

📊 Marknadsdelar i norsk daglegvarehandel (omsetning)

Kjede / Gruppe	Ca. marknadsdel (2022)	Ca. marknadsdel (2023)	Kommentar
NorgesGruppen (samla)	~43,5 %	~44 %	Størst aktør, eiger fleire kjeder (KIWI, Meny, Spar, Joker o.a.). Dominans har vore relativt stabil. Matvareexpressen+1
— KIWI	~22,5 %	—	NorgesGruppen sitt lågprisformat, ei av dei største enkeltkjedene. Matvareexpressen
— Meny	~10,2 %	—	Premium / fullsortimentbutikk. Matvareexpressen
— Spar	~6,9 %	—	Mellomnivå-format. Matvareexpressen
— Joker	~3,4 %	—	Nærbutikk-format. Matvareexpressen
Coop Norge (samla)	~29,6 %	~29 %	Coop sine kjeder (Extra, Obs!, Prix, Mega o.a.) står for ca. 30 % av omsetninga. Matvareexpressen+1
— Coop Extra	~16,7 %	—	Coop sitt største lågprisformat. Matvareexpressen
— Coop Obs!	~4,8 %	—	Hypermarknad / storbutikk. Matvareexpressen
— Coop Prix / Mega / Marked	3–5 % kvar	—	Mindre segment, nærbutikkar eller mellomstore butikkar. Matvareexpressen
Rema 1000	~23,5 %	~23,9 %	Eitt av dei største lågprisformata, med jamn vekst. Matvareexpressen+1
Bunnpris	~3,5 %	~3,4 %	Mindre aktør samanlikna med dei tre store gruppene. Matvareexpressen
Andre / uavhengige	~<1 %	~<1 %	Mindre butikkar utan kjedetilknytning eller nisjekjeder. Matvareexpressen

📌 Heile marknaden: Dei tre store gruppene — NorgesGruppen, Coop og Reitan (Rema 1000) — kontrollerer til saman nær 95 % av daglegvareomsetninga i Noreg. Hortidaily

📈 Kort utvikling i marknadsandelar

📅 Tendensar siste åra

Rema 1000 har hatt positiv vekst i marknadsdel, og i 2023 låg han på omkring 23–24 %. Matvareexpressen+1
KIWI er ein av dei mest solide lågprissegmenta innanfor NorgesGruppen med ein stor del av marknaden (~22,5 %). Matvareexpressen
Coop Extra har også hatt vekst innanfor Coop-gruppa som lågprissegment. Matvareexpressen
Meny og nokre andre format held stabile nivå i premium/ fullsortiment-delen, men med små endringar år-til-år. Matvareexpressen

📈 Omsetningstrendar

Lågpriskonsept (Rema 1000, KIWI, Coop Extra) veks ofte meir enn tradisjonelle fullsortimentsbutikkar når forbrukarane er prisbevisste. Matvareexpressen
Det totale talet på daglegvarebutikkar i Noreg har vore ganske stabilt, men konsentrasjonen av omsetning har gått mot dei store kjedene og større butikkformat. Matvareexpressen

🏁 Kort oppsummering

✔️ NorgesGruppen er klart størst, med nesten halvparten av daglegvaremarknaden. Grokipedia
✔️ Rema 1000 har hatt jamn vekst i marknadsdel og ligg sterk som lågpriskjede. Matvareexpressen
✔️ Coop held stor del via fleire format, spesielt Extra og Obs!. Matvareexpressen
✔️ Bunnpris er ein mindre, men etablerte kjede. Matvareexpressen
✔️ Dei tre største (NorgesGruppen, Coop, Rema 1000) står for nesten alt av sal i daglegvaresektoren. Hortidaily

Ønskjer du at eg også viser ei enkel grafisk tidslinje (tekst-basert) for korleis marknadsdelane har endra seg over 10–15 år? 📈

kva år kom kiwi, rema 1000, rimi, matkroken, joker

Her er grunnleggingsåra for dei daglegvarekjedene du spurte om:

🟢 Rema 1000

Første butikk opna: 15. februar 1979 i Trondheim. Wikipedia

🟢 KIWI

Først etablert: 1979 (grunnlagt som butikk/konsept same år som Rema 1000 – kring mars 1979). Grokipedia

🟡 Rimi (Noreg)

Startår: 1977, grunnlagt av Stein Erik Hagen som “Rimi 500”. Wikipedia
Status: Kjedet vart avvikla i Noreg kring 2015–2016 etter oppkjøp og omprofilering til andre butikkonsept. Nyheter på Engelsk

🟢 Joker

Etter omprofilering/ny namnbruk: 1997 då lokale butikkar blei samla og kalla Joker under NorgesGruppen. Wikipedia

🟡 Matkroken

Opphav og vidare utvikling: Matkroken har røter i mindre nærbutikkar under ICA Norge, og konseptet var ein del av ICA sitt butikknett før det blei kjøpt opp av Coop Norge omkring 2014–2015 og integrert i Coops portefølje. Wikipedia
Det finst ikkje ei enkelt standardisert “grunnleggingsdato” for Matkroken som ein eigen kjede slik som dei andre, fordi det har vore ein del av ulike or